Toen het grind zich niet meer liet horen werd het stil. Slechts geritsel en vele gedachten overheersten. Daar zakte de kist onder de kale versierde boom. De laatste echte rustplaats…..
Stil….
Totdat Herman van Veen langzaam begon te klappen. Als een golf gingen daarna de handen op elkaar en eindigden in een groot slotapplaus voor een groot man. Het laatste applaus voor Ramses Shaffy.
Wat ik eerst doodeng vond werd één van mijn mooiste fotomomenten. Dat ik de uitvaart fotografeerde van een man die voor altijd een legende zou worden…..
In Nederland zijn er nog steeds met regelmaat “Ramsesaktiviteiten”. Er zijn veel cd’s rond de Ramsesmuziek, er zijn theaterprogramma’s over Ramses, een fantastische tv-serie over Shaffy van Michiel van Erp en er was een mooie tentoonstelling rond de privebezittingen van Ramses.
Er stond een foto van mij op deze expositie die gemaakt is na een optreden in Breda.
Ik heb hier, naast de foto’s van het optreden, ook een aantal portretfoto’s van hem gemaakt. De mooiste foto vind ik persoonlijk de foto waar Ramses er eens goed lachend voor ging zitten en waar ik in de spiegel achter hem duidelijk bezig ben om er een goede foto van te maken.
Uiteindelijk is het deze serieuze foto geworden waar Ramses alleen op staat die momenteel te zien is tijdens de expositie. Ik zag ‘m in een flits ook op tv voorbij komen. Eigenlijk is dit maar een uitsnede uit een grotere foto waar Ramses met het glas in de hand zit (in z’n lievelingsvest). Ik geloof niet dat er foto’s van de uitvaart te zien waren op de expositie. Deze foto heeft een mooie plaats, groot, in mijn atelier.
Toen ik in de race was voor het Ramsesmonument in de Metro van Amsterdam heb ik uiteindelijk ook een foto van de uitvaart er in verwerkt. De foto met de klappende vrienden en familie op het kerkhof.
Het ontwerp voor het Ramses Shaffy Metro Station in Amsterdam door Jaap Reedijk
Het ontwerp voor dit monument staat momenteel in mijn galerie. Waar het uiteindelijk terecht zal komen weet ik nog niet. Er is belangstelling maar het zal op een echte mooie plek moeten komen die direct een verbintenis met Ramses zal hebben.
Voordat deze plek definitief is staat het nog het beste bij mij.Ik denk dat ik nog veel over Ramses zal schrijven.
De laatste jaren dat ik hem fotografeerde bij de concerten hebben een onuitwisbare indruk op me gemaakt en alle aandacht die er is en nog zal komen probeer ik in me op te nemen.
Ik zal ook nog zeker een aantal kunstwerken rond Ramses gaan maken.
Ik haal graag nog even een eerder geplaatst Blogbericht op over de laatste jaren met Ramses.
Het was 2003.
Ik zit in het mooie Laren op de bank bij Albert Mol en we halen herinneringen op aan zijn rol in speelfilm “Op hoop van zegen” die bij ons op het eiland is opgenomen.
De opnamen van de speelfilm staan me nog goed bij. De mist, de kou in de straten en bij de haven van Goedereede maar ook het plezier en de lol die er na afloop was in de cafés De Gouden Leeuw en Koningspleisterplaats.
Het was rond deze filmdagen dat ik Ramses uitvoerig sprak en een borrel dronk met de cast waaronder Leen Jongewaard, Rijk de Gooijer, Kitty Courbois en ook Albert Mol.
Hoe mooi was het om op die warme zomermiddag in de Larense boerderij 2003 deze herinneringen op te halen.
In de woonkamer van Albert en Geurt hingen een aantal schilderijen die direct in het oog sprongen.
Paul Citroen had een mooie portret van Albert gemaakt dat achter hem aan de muur hing. Tegenover ons hing een schilderij van Ramses Shaffy. Op het moment dat ik overeind ging om dit schilderij beter te bekijken kwamen de verhalen van Albert.
“Nou , ga er nu maar eens goed voor zitten” zei Alberts man Geurt terwijl hij nog een appelsap haalde.
“Daar zou je nu eens iets moois van moeten maken” zei Albert. “Maar dan wel als ie goed dood is hoor want anders gaat ie naast z’n schoenen lopen”. Beloofd” zei ik.
“Doe het wel theatraal” zei Geurt. “Dat hoort bij hem al maken wij het waarschijnlijk niet mee. Ramses is een taaie”.
Twee weken later overleed Geurt en het jaar daarop Albert.
Bij de crematie zat ik naast Jeroen Krabbe en even kwam het weer ter sprake. ” Deze man verdient een monument” zei Jeroen en hij bedoelde nu Albert.
Bij de begrafenis van Ramses stonden we na afloop te praten. Weer kwam het monument ter sprake. “Deze man verdient een monument ” zei Jeroen en hij sprak over Ramses met een mooi glas wijn na de plechtigheid.
Ik vond het een eer dat ik de uitvaart van Ramses mocht fotograferen.
Eigenlijk was het ook doodeng want dit was een bijzonder en plechtig moment.
- Uitvaart Ramses Shaffy foto Jaap Reedijk
Terwijl alle cameraploegen en fotografen buiten de hekken van Zorgvlied werden gehouden liep ik daar als enige fotograaf. Achter de kist van Ramses. Omringd door monumentale graven.
Gelukkig wist men van mijn aanwezigheid en was ik bekend met de meeste genodigden op deze dag maar toch……
Ik voelde een beetje een voyeur en elke klik die ik maakte hoorde ik 10 keer zo hard terug.
Raar eigenlijk want ik had toch alle ruimte en toestemming van de nabestaanden. Men wilde geen pers bij deze plechtigheid.
Na al die jaren heb ik nog nooit de foto’s gepubliceerd van deze begrafenis. Vraag me niet waarom want dat weet ik niet.
“Je mag ze allemaal publiceren” zegt Liesbeth List. “Het was zo mooi”.
Toen we op de begraafplaats waren doken er plotseling 3 fotografen op uit de bosjes….. De bekende collega’s van de bladen.
Ik vond het erg gênant maar toen ik later de foto’s van iemand kreeg zag ik mezelf met een te opvallende rode sjaal achter de kist lopen.
Eigenlijk was ik blij met deze foto’s.
Een bewijs dat ik het niet was die de afspraken niet na kwam en daar vanuit het struikgewas zat te fotograferen.
Het was dus ook op de begrafenis dat ik beloofde dat ik iets moois voor Ramses zou maken.
Een paar jaar daarvoor sprak ik Ramses in het Antwerpse sportpaleis. In de kleedkamer was er genoeg gelegenheid om uitvoerig te kletsen over van alles en nog wat. De kunst, de fotografie en de muziek.
Weer kwam het gesprek op een monument zoals ook een paar jaar daarvoor. “Als jij dat monument voor mij zou moeten maken hoe zou je dat dan doen” vroeg Shaffy. “Toch geen bronzen beeld asjeblieft…”
Op dat moment wist ik al wat ik zou gaan doen en heb het zo direct uit het hoofd uitgelegd. Een soort impulsontwerp waar ik een hele goede onderbouwing bij had.
De man had de grootste lol. Tussen het hoesten en proesten door…. “Afgesproken! Maar alleen als ik dood ben hoor, show het de wereld m’n kale aap…”. Met een groots armgebaar zwaaide hij m’n plan de wereld in.
Ramses Shaffy en Jaap Reedijk. Deze foto is gemaakt door Bart Peters in Antwerpen. www.jaapreedijk.nl
Sindsdien heette ik bij Ramses geen kale Jaap meer maar begroette hij me steevast als kale aap.
Ik heb hem de laatste jaren van zijn leven veel gefotografeerd. De kale aap bleef erin.
De laatste keer dat ik Ramses sprak was hij verward. Moe en liet hij alles maar over zich heen gaan. Ik dacht dat hij me niet eens herkende.
Iedereen kon tegen hem aan kletsen maar het drong niet door. Ik vond dat erg om zo mee te maken maar het was niet nieuw.
- Ramses Shaffy Jaap Reedijk
Het was niet het laatste moment dat ik zo herinnerde van Ramses. Toen hij ondersteund weg ging draaide hij zich bij de deur plotseling om.
Met een glimlach stak hij zijn wijsvinger omhoog en zei lachend “aap”.