We vonden een geheimzinnig briefje dat bewust goed weggestopt was. Is het een boodschap voor iemand? Staat er echt een code in? Heeft het iets met de oorlog te maken?
De eerste week van mei is een week van gedenken en herdenken. Een arbeidsdag, een geboortedag, een dodenherdenking en een bevrijdingsdag. De vierde en vijfde mei zitten tegen elkaar aan. Verdriet en blijdschap kunnen dezelfde emoties met zich mee brengen. Ook dezelfde vragen…..
Voor ons huis liggen 5 “stolpersteinen” als herinnering aan de de leden van de Joodse familie Gazan die hier woonden en de oorlog niet overleefd hebben.
Wij wonen in hun huis. Hun slagerij/winkel is straks onze keuken. Dagelijks lopen wij door hun geschiedenis en raken het verleden aan. De tegelvloer van de oude slagerij, de zichtbare en nog verborgen kelders onder het huis, de eeuwenoude balken waar het vlees aan hing. Die eeuwenoude balk waar dat geheime briefje onder verborgen zat.
Toen wij na een enorme schade aan het pand met de renovatie konden beginnen moest alles gestript worden. Water kan heel veel schade toebrengen en komt dus echt in alle hoeken en gaten. Maar na het strippen komt de opbouw en ook de tijd dat alles weer geschilderd kan worden.
Na vele vondsten in huis dachten we alles wel gevonden te hebben maar zoals het met een goed diner is…. het toetje. Dit kwam achter een klein latje vandaan dat ik al mee geschilderd had maar eigenlijk een lelijk randje had dat net buiten een balk uit stak.
Dat latje moest dus weg vond ik en het gat zou ik wel opvullen. Met het wegtikken van het latje viel er iets naar beneden. Het bleek te gaan om een “bericht aan de geachte burgerij” van de firma F. van der Weide welke destijds gevestigd was aan de Westdijk 161 in Middelharnis. “Mansborstrokken die afgeprijsd waren van f. 1,75 naar f. 1,25.
Een dubbelgevouwen briefje dat grotendeels verteerd/aangevreten was maar zijn belangrijkste boodschap achterop mee droeg.
Achterop de “advertentie” was een handschrift te lezen dat wij niet kenden. Direct dachten we aan de Joodse familie Gazan. Op deze zolder sliepen zij, verstopten zij zich misschien wel in de oorlogsjaren. Alles schiet er door je hoofd. Temeer omdat we eerder al wat geld vonden dat uit een voeg van de muur viel. Dagen later ontdekten we 1911 in een rechterhoek. Geen oorlogsbriefje dus. Of toch wel….?
Wat doe je dan met zoiets. Vragen aan de mensen waarvan je denkt dat men het misschien weet leverden niet zo veel op. Oproepen via de soc. media bracht een beetje meer nieuws. Jiddisch? Hebreeuws?
Het was een vreemde taal maar wel met Hebreeuwse tekens. Doordat het briefje zo verteerd is ontbreken er ook nog stukken wat de zoektocht er niet gemakkelijker op maakt.
Toen Stefan Stasse er ook plezier in kreeg mocht ik in zijn radioprogramma De Staat van Stasse op NPO radio2 vertellen over de vondst en schakelde hij enthousiast zijn hulptroepen in die aan de slag gingen.
het eerste interview. Het leverde veel reacties op en dan is Facebook toch wel een mooi middel om veel mensen te bereiken in binnen en buitenland maar toch….. Het antwoord waar wij zo op hoopten was er nog steeds niet.
Intussen gaat er weer tijd overheen en wordt er nog steeds volop verbouwd in huis. Terwijl de ene kant van het pand geschilderd wordt gaan wij weer verder aan de andere kant. Eigenlijk het andere woonhuis naast de winkel want het zijn drie panden die inwendig in elkaar doorlopen. Daar gaat de slopershamer in en wordt ook alles er uit gehaald . Resultaten waren er volop want ook hier komen mooie vondsten tevoorschijn die iets over de indeling en de geschiedenis van de woning vertellen. Een serie mooie ‘Metrotegels’ komen achter de zachtboard en gipsplaten tevoorschijn. Een mooie start voor de nieuwe keuken als we deze gaan betegelen.
Intussen zweefde het briefje van de ene naar de andere plaats in huis en dreigde zelfs even onder het puin terecht te komen. Toen werd het tijd om de vondsten apart te houden van het verbouwingsgeweld. Stefan had zijn netwerk in geschakeld en zo werden we op een avond gebeld met de mededeling “Je komt zo in de uitzending want ik heb nieuws voor je uit ‘het buitenland’. Radio vol aan natuurlijk en de werkzaamheden even stil. LUISTER HIER
naar het tweede interview met meer onthullingen.
Nieuws uit Israel, een onderzoek vanuit de universiteit, codes……. de vragenlijst werd eigenlijk steeds langer en wij nieuwsgieriger.
Wij zijn nu al weer even wat tijd verder. De Stolpersteinen zijn weer gepoetst, de ene zolder is opgeruimd en we beginnen aan een nieuwe fase. Het gaat weer een beetje kriebelen want er moet nog een zolder ontruimd en gestript worden. Onder de oude slagerij, wat straks de nieuwe keuken moet worden, blijken ook nog kelders te zitten. Eentje ervan hebben we met een kleine camera gezien. Droog en halfvol puin. Wat gaan we er mee doen? Gaan we de ingang van de andere kelder ook nog zoeken? Het briefje staat intussen veilig ingelijst in de kast zonder echte antwoorden. Kriebels hebben is leuk maar als het jeuk gaat worden dan is dat minder dus we gaan de zoektocht naar de antwoorden maar weer starten. Een soort offensief met hulp van het hele netwerk, alle social media, de pers, de radio en misschien de televisie. Nu de wereld toch op z’n kop staat is wat meer andere spanning misschien welkom. Zoek je mee?
KIJK HIER
op Joods monument voor meer informatie over de familie Gazan in Sommelsdijk. Dhr. Piet de Man uit Dirksland heeft zich erg ingezet om de herinnering aan de gebeurtenissen in beeld te houden
De Stolpersteinen uitvoerig beschreven.
TRACES OF WAR: Stolpersteinen/Struikelstenen
Joodse families op Goeree-Overflakkee
